Analiza przeprowadzona w artykule pozwala odrzucić pogląd najnowszej literatury na temat genezy Olsztyna (J. Sikorski, S. Achremczyk) i częściowo powrócić do ustaleń wcześniejszej historiografii (H. Bonk, A. Funk, A. Wakar). Stwierdzono zatem, że najprawdopodobniej w 1334 r., zgodnie z XVIII wieczną tradycją, powstała ziemno-drewniana strażnica, jakkolwiek nie w Olsztynie, tylko w pobliżu Jeziora Bartąg (na wzniesieniu między Bartągiem a Bartążkiem) lub na wschodnim brzegu Jeziora Kielarskiego. Kwestia lokalizacji na podstawie źródeł pisanych jest niemożliwa do rozstrzygnięcia, więc postuluje się jak najszybsze zbadanie archeologiczne, tym bardziej, że obiekt Bartąg nad jeziorem jest zagrożony zabudową mieszkaniową. Strażnica otrzymała nazwę całej ziemi Berting (en). W 1348 r. kapituła postanowiła wybudować miasto a wraz z nim nowy, kamienny zamek. Wybrali zakole Łyny na obszarze dzisiejszego Olsztyna. Stara twierdza funkcjonowała tylko do czasu budowy nowego zamku. Z czasem nazwa tego obiektu została zapomniana (zachowała się w nazwie sąsiedniej wsi Bartąg i Bartążek). Pamiętano, że teren ten był siedzibą „starego komornictwa”. Przez nieokreślony czas, nowa nazwa, nawiązująca do pamięci o starym zamku, a także nazwa nowego zamku, stąd Stary Olsztyn. O trwałości nazwy świadczy początek XIX wieku, kiedy posiadłość wiejską powstałą na miejscu dawnej leśniczówki nazwano Stary Olsztyn.