Podstawę źródłową artykułu stanowi protokół powizytacyjny diecezji warmińskiej z lat 1597-1598 i odnotowana w nim wizytacja archiprezbiteratu Jeziorany. Zawiera ona informacje o parafiach i kościołach tej jednostki kościelnej, wchodzącej w skład diecezji warmińskiej, której ówczesnym biskupem był kardynał Andrzej Batory. Szczegółowo opisano w niej stan parafii pod względem ich uposażenia beneficjalnego, podano podstawowe dane biograficzne proboszczów, a także inne informacje związane z dochodami kościołów diecezji. Nakreślenie podstaw gospodarczych funkcjonowania parafii archiprezbiteratu jeziorańskiego będzie przedmiotem artykułu. Wiele z podanych w protokole informacji, nie było dotychczas odnotowanych w literaturze, uzupełnią one wiedzę o parafiach archidiakonatu Jeziorany w końcu XVI stulecia. Pozwolą na ogólne konstatacje dotyczące podstaw materialnych struktury parafialnej diecezji warmińskiej w tym okresie.