PL EN
Plebiscyt którego nie było. Droga do podziału Śląska Cieszyńskiego
 
 
Więcej
Ukryj
1
Instytut Śląski w Opolu
 
 
Data publikacji online: 23-07-2021
 
 
Data publikacji: 23-07-2021
 
 
Autor do korespondencji
Piotr Pałys   

p.palys@instytutslaski.pl
 
 
KMW 2021;312(2):271-294
 
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Wobec załamania austro-węgierskiego aparatu państwowego Polacy i Czesi podjęli działania zmierzające do przejęcia kontroli nad obszarem Śląska Cieszyńskiego. 5 listopada 1918 r. doszło do umowy regulującej strefy wpływów. W Pradze porozumienie od początku przyjmowano z niechęcią, jednak w momencie jego zawierania za sprawę o pierwszoplanowym znaczeniu uznano likwidację niemieckiej irredenty. Po opanowaniu do końca 1918 r. wszystkich miejscowości Śląska Opawskiego, 3 stycznia 1919 r. rozpoczęli działania agresywne na Śląsku Cieszyńskim. Wojska czechosłowackie ostatecznie zostały powstrzymane pod Skoczowem. Rada Najwyższa ustaliła 3 lutego 2019 r. linię rozgraniczenia, pozostawiając w czeskich rękach koszyckobogumińską linię kolejową. Czesi, powołując się na prawa historyczne, dążyli do rozgraniczenia na rzece Białce (Karel Kramář) lub górnej Wisły (Edvard Beneš). Polacy obstawali przy rozgraniczeniu z 5 listopada 1918 r. Wobec braku akceptacji dla kolejnych propozycji rozgraniczenia, 11 września 1919 r. Rada Najwyższa podjęła decyzję o plebiscycie. Polacy proponowali, aby powiat bielski uznać za polski, a frydecki za czeski, a plebiscytem objąć jedynie powiaty cieszyński i frysztacki. Władzę na terenie plebiscytowym objęła przybyła 30 stycznia 1920 r. do Cieszyna Międzysojusznicza Komisja Plebiscytowa. Utworzono dwie prefektury, wschodnią – polską i zachodnią – czeską, pokrywające się z dotychczasową linią rozgraniczenia. Już w lutym 1920 r. Czesi rozpoczęli w podległej sobie prefekturze rugi uświadomionych narodowo Polaków. Czeski terror spotkał się ze zbrojną reakcją strony polskiej. Dnia 21 maja 1920 r. w zagłębiu węglowym zastrajkowało 10 tysięcy polskich górników. Obawiano się samorzutnego wybuchu powstania. Niemożność opanowania sytuacji przez Międzysojuszniczą Komisję Plebiscytową oraz sytuacja międzynarodowa sprawiła, że od plebiscytu odstąpiono, a kwestię ostatecznego rozgraniczenia na Śląsku Cieszyńskim rozstrzygnęła Rada Ambasadorów.
 
CYTOWANIA (1):
1.
Postępowanie władz czeskich i położenie ludności polskiej na Śląsku Cieszyńskim w okresie przedplebiscytowym (luty 1919–lipiec 1920) w świetle dokumentów z Archiwum Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce
Tomasz Landmann
Prace Historyczne
 
eISSN:2719-8979
ISSN:0023-3196
Journals System - logo
Scroll to top