PL EN
Na pograniczu świata barbarzyńskiego i feudalnego. Rody staropruskie po podboju krzyżackim
 
Więcej
Ukryj
1
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
 
 
Data publikacji online: 08-05-2016
 
 
Data publikacji: 08-05-2016
 
 
KMW 2016;291(1):11-29
 
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
This article presents two meanings of family, one from the Barbarian epoch - in the period of Prussian paganism, the second after their conquest by the Teutonic Order, in the feudal era. It was assumed that the Prussians, like other barbarian peoples, recognized kinship along both lines (patrilineal and matrilineal), measured as “knees” (from the head through the shoulders down to the elbows and nails). This meant that the family was not a rigid and stable group, but varied in every generation. Even close relatives had different kinship circles. Only brothers and sisters belonged to the same group. It also meant that the family did not have a single seat, as well as a single authority. The first and foremost task of the family was divination, and as a consequence this also involved the reception of or payment for property. The second and equally important task of the family seems to be have been the protection of ownership. Another task of the cognitive family was a common oath. Each member of the community was obliged to stand with his relatives and assist him with an oath, but on the other hand, he could rely on consistent support from other relatives. The family in the feudal era was something else. It was built on an agnatic basis, and therefore consisted of a closed group deriving from the same ancestor down the patrilineal line. Its functions had also undergone some restrictions. The circle of people entitled to individual tasks also changed. The trend was a narrowing of this circle. Due to the fact that the cognitive family did not allow ambitious families to increase their significance and wealth, especially in multiplying their ownership of land, at the end of the pagan era in Prussia, the importance of kinship was growing on an agnatic basis, as has been the case in feudal Europe for some time. The breakdown of the old ancestral structures was finally made by the Teutonic Order. The cognitive family was only indispensable and possible in a collective society, the new era was defined by individualism and family relationships. With the rise of the new authority, the solidarity of the family disappeared. In its place an indivisible agnatic unit appeared. The disintegration of the cognitive family did not happen immediately, nor was there any single decision or legal measure from the new rulers in this matter. It was a certain process, and some of the old elements were retained into modern times. Such elements included: blood revenge and ‘weregild’ as an act of humility, the cohabitation of relatives, the importance of the matrilineal line, especially uncle-nephew, commonly held property possessed by a group of relatives, and the transfer of names down both lines. After the disintegration of the cognitive family, the circle of relatives, which was based on canon law, changed and constantly decreased. New rules of inheritance also appeared, and finally an important and new form of identifying families of the agnatic feudal era, namely heraldic emblems and seals. As a result of these changes in the 15th century in Prussia, traces of the former cognitive family are difficult to find.
REFERENCJE (43)
1.
Adamus J., Polska teoria rodowa, Łódź 1958.
 
2.
Amira K. von, Grundriss des Germanischen Recht, Strassburg 1913.
 
3.
Barthélemy D., Pokrewieństwo, w: Historia życia prywatnego, t. 2: Od Europy feudalnej do renesansu, red. G. Duby, Wrocław-Warszawa-Kraków 1998.
 
4.
Bell C.H., The sister’s son in the medieval German epic.A study in the survival of matriliny, Berkeley 1922.
 
5.
Białuński G.,Cognati czy agnati? Przyczynek w sprawie rodu u pogańskich Prusów, Pruthenia. Pismo poświęcone Prusom i ludom bałtyjskim, t. IX, 2015.
 
6.
Białuński G., Już bezprawie czy jeszcze prawo? O główszczyźnie i wróżdzie na ziemiach pruskich w czasach nowożytnych, Zapiski Historyczne, 2016, z. 2.
 
7.
Białuński G., Ród Prusa Kleca ze szczególnym uwzględnieniem rodziny von Pfeilsdorfów-Pilewskich, Malbork 2006.
 
8.
Białuński G., Studia z dziejów rycerskich i szlacheckich rodów pruskich (XIII-XVI wiek). Część I, Olsztyn 2012, s. 9-12.
 
9.
Bielenin-Lenczowska K., Rodzina, ród, pokrewieństwo w perspektywie lingwistyczno-antropologicznej, Warszawa 2008.
 
10.
Bisson T. N., Nobility and family in medieval France: a review essay, French Historical Studies, Vol. 16, No. 6, 1990.
 
11.
Bloch M., Społeczeństwo feudalne, Warszawa 2002 (pierwsze wydanie Paris 1939).
 
12.
Brauer M., Die Entdeckung des ‘Heidentums’ in Preussen. Die Prussen in den Reformdiskursen des Spӓtmittelalters und der Reformation, Berlin 2011.
 
13.
Brunner H., Sippe und Wergeld in den niederdeutschen Rechten, Zeitschrift der Savigny-Stiftung. Germanistische Abtheilung, Bd. 3, 1882.
 
14.
Ciszewski S., Prace etnologiczne, t. IV: Ród, Warszawa 1936.
 
15.
Dobrosielska A., Pamięć i tożsamość – Prusowie wobec zmiany kulturowej, Komunikaty Mazursko-Warmińskie, 2010, nr 4.
 
16.
Duby G., Rycerz, kobieta i ksiądz. Małżeństwo w feudalnej Francji, Warszawa 1986.
 
17.
Dygo M., Studia nad początkami władztwa zakonu niemieckiego w Prusach,Warszawa 1992.
 
18.
Farnsworth W.O., Uncle and nephew in the old French Chansons de Geste. A study in the survival of matriarchy, New York 1913.
 
19.
Frauenstädt P., Blutrache und Todtschlagsühne im deutschen Mittelalter. Studien zur Deutschen Kulturund Rechtsgeschichte, Leipzig 1881.
 
20.
Koranyi K., Powszechna historia prawa, Warszawa 1976.
 
21.
Krollmann C., Die Besiedlung Ostpreussens durch den Deutschen Orden, Vierteljahrschrift für Sozialund Wirtschaftsgeschichte, 1928, Bd. XXI.
 
22.
Labuda G., Święty Wojciech. Biskup – męczennik. Patron Polski, Czech i Węgier, Wrocław 2000.
 
23.
Łowmiański H., Studia nad dziejami Wielkiego Księstwa Litewskiego, Poznań 1983.
 
24.
Modzelewski K., Barbarzyńska Europa, Warszawa 2004.
 
25.
Modzelewski K., Europa rzymska, Europa feudalna, Europa barbarzyńska, Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych, T. LVIII, 1998.
 
26.
Modzelewski K., Liber homo sub tutela nobilis, w: Kościół, kultura, społeczeństwo. Studia z dziejów średniowiecza i czasów nowożytnych, Warszawa 2000.
 
27.
Mülverstedt G.A. von, Beiträge zur Geschichte des Wergeldes in Preussen, Der neuen Preussischen Provinzial-Blätter andere Folge, 1853, Bd. 3.
 
28.
Phillpotts B.A., Kindred and Clan in the Middle Ages and After, London 1913.
 
29.
Pieniądz A., Więzi braterskie we wczesnym średniowieczu. Wyobrażenia i praktyka społeczna, Kraków 2014.
 
30.
Pollakówna M., Osadnictwo Warmii w okresie krzyżackim, Poznań 1953.
 
31.
Russocki S., Spory o średniowieczne Mazowsze, Rocznik Mazowiecki, t. 4, 1972.
 
32.
Sadowski P.,Wpływ kognacji na ius conubii w prawie rzymskim i kanonicznym, Studia Prawnoustrojowe, 27, 2015.
 
33.
Steffenhagen E., Deutsche Rechtsquellen in Preussen vom XIII. bis zum XVI. Jahrhundert, Leipzig 1875.
 
34.
Szynkiewicz S., Pokrewieństwo. Studium etnologiczne,Warszawa 1992.
 
35.
Toeppen M. P., Exkurs über die Verschreibungen des Ordens für Stammpreussen im 13. Jahrhundert, Pruthenia. Pismo poświęcone Prusom i ludom bałtyjskim, t.VIII, 2013 (pierwsze wyd. 1861)
 
36.
Tymieniecki K., Kształtowanie się społeczeństwa średniowiecznego (Polska na tle Słowiańszczyzny zachodniej), Poznań 1996 (wydanie pierwsze: Warszawa 1921).
 
37.
Urbańczyk P., Zanim Polska została Polską, Toruń 2015.
 
38.
Uspenskij F., The advent of Christianity and dynastic name-giving in Scandinavia and Rus’, w: Early Christianity on the way from the Varangians to the Greeks, red. I. Garipzanov, O. Tolochko, Kiev 2011.
 
39.
Vercamer G., Siedlungs-, Sozial- und Verwaltungsgeschichte der Komturei Königsberg in Preußen (13.–16. Jahrhundert), Marburg 2010.
 
40.
Wenskus R., Probleme der germanisch-deutschen Verfassungs- und Sozialgeschichte im Lichte der Ethnosoziologie, w: Historische Forschungen für Walter Schlesinger, hg. von H. Beumann, Köln 1974.
 
41.
Wenskus R., Studien zur Geschichte der Ritterschaft im Ordensland Preussen. II. Die „Sieben Geschlechter”, Altpreußische Geschlechterkunde. Neue Folge 15, 1984/1985.
 
42.
Wiebrock I., Die Sippe bei den Germanen der Frühzeit bis zum Ausgang der Vӧlkerbewegung – eine Untersuchung anhand der schriftlichen Quellen, Marburg 1979.
 
43.
Zawistowicz-Adamska K., Systemy krewniacze na Słowiańszczyźnie w ich historyczno-społecznym uwarunkowaniu, Wrocław 1971.
 
eISSN:2719-8979
ISSN:0023-3196
Journals System - logo
Scroll to top