PL EN
Kształcenie protestanckich i niemieckich elit na przełomie XIX i XX wieku na przykładzie absolwentów Królewskiego Gimnazjum w Ełku
 
Więcej
Ukryj
1
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
 
 
Data publikacji online: 16-06-2021
 
 
Data publikacji: 16-06-2021
 
 
Autor do korespondencji
Stefan Marcinkiewicz
stefan.marcinkiewicz@uwm.edu.pl •
 
 
KMW 2021;311(1):34-51
 
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
W artykule poruszono problem kształcenia elit w Cesarstwie Niemieckim na przełomie XIX i XX w. Kwestia ta została przedstawiona na przykładzie absolwentów Królewskiego Gimnazjum w Ełku. Po wojnach napoleońskich, wraz z reformami państwa pruskiego, rodzący się pruski nacjonalizm zwiastował koniec Prus jako państwa wielonarodowego i narodziny społeczeństwa przemysłowego. W Ełku przekształcono dawną szkołę prowincjonalną w gimnazjum łacińskie. Szkoła miała odtąd kształcić wyższe kadry na potrzeby nowoczesnego państwa z jego rozległą administracją i wojskiem, przekazywać jeden korpus wiedzy i kulturę dominującą. Sprawozdania dyrektorów Królewskiego Gimnazjum w Ełku z lat 1884–1910 pokazują, że wśród abiturientów zauważyć można szeroką reprezentację synów przedstawicieli warstw średnich i wyższych. Urzędnicy, duchowni, przedstawiciele wolnych zawodów, wojskowi, nauczyciele i kupcy, przybywający z różnych części państwa niemieckiego, kształcą swoich synów w ełckim gimnazjum przekazując potomnym również status społeczny. Królewskie Gimnazjum w Ełku było „pasem transmisyjnym” niemieckiej kultury, kształcąc przede wszystkim protestanckie i niemieckie elity. W tym samym czasie zdecydowaną większość Mazurów w „duchu pruskim i niemieckim” miał wychowywać system szkół powszechnych. Wiekowi pary i elektryczności towarzyszyło przekonanie, że trzeba ludzi standaryzować pod względem kulturowym. Stworzenie narodu kulturowego miało się dokonać poprzez odgórnie zarządzany system kształcenia.
 
REFERENCJE (27)
1.
Bogdan Danuta, Znaczenie szkół prowincjonalnych w Ełku i w Zalewie dla polskiego i niemieckiego elementu etnicznego w Prusach w XVI–XVIII wieku, w: Postawy oraz wzajemne stosunki grup etnicznych i narodowościowych na Mazurach (XIV–XX w.), red. G. Białuński, G. Jasiński, Giżycko 1999.
 
2.
Chrzanowski Tomasz, “Stipendium Masovianum” w Królewskim Gimnazjum w Ełku w drugiej połowie XIX wieku (1858–1914), „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 2011, nr 2 (272).
 
3.
Corvin Otto, Aus dem Leben eines Volkskämpfers. Erinnerungen von Corvin, Bd. 1, Gebrüder Binger, Amsterdam 1861.
 
4.
Dzierżek (Bahrke Karol), Wycieczka kolarza na Mazury Pruskie, Rubieszewski i Wrotnowski, Warszawa 1898.
 
5.
Frick David A., Polish Sacred Philology in the Reformation and the Counter-Reformation. Chapters into the History of the Controversies (1551–1632), Modern Philology, 1989, Vol. 123, University of California Publications.
 
6.
Gellner Ernst, Narody i nacjonalizm, tłum. T. Hołówka, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1991.
 
7.
Hampke Hermann, Jahresbericht des Königlichen Gymnasiums zu Lyck am Schlüsse des Schuljahres von Michaelis 1870 bis dahin 1871, Schellpressendruck von Rudolph Siebert in Lyck, Lyck 1871.
 
8.
Hartknoch Krzysztof, Altes Und Neues Preußen, In Verlegung Martin Hallervorden/Buchhändlern in Königsberg. Druckts Johann Andreae, Frankfurt–Lipsk 1684.
 
9.
Herder Johann Gottfried, Briefe zu Beförderung der Humanität, Johann Friedrich Hartknoch, Riga 1793.
 
10.
Jasiński Janusz, Michał Kajka 1858–1940, Mazurskie Towarzystwo Naukowe, Ełk 2008.
 
11.
Kammer Eduard, Bericht über die Feier des dreihundertjährigen Bestehens des Königlichen Gymnasiums zu Lyck, Hartung, Königsberg 1888.
 
12.
Kętrzyński Wojciech, O Mazurach (przedruk z redakcją z 1872), oprac. J. Jasiński, Pojezierze, Olsztyn 1968.
 
13.
Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane południe Prus Wschodnich, Scholar, Warszawa 2004.
 
14.
Kossert Andreas, Prusy Wschodnie. Historia i mit, tłum. B. Ostrowska, Scholar, Warszawa 2009.
 
15.
Lackner, H. Lippold, Hensel Paul, w: Altpreußische Biographie, hrsg. F. Gause, Bd. 3, K. Forstreuter, N.G. Elwert Verlag, Marburg/Lahn 1974.
 
16.
Luh Jürgen, Die Zeit der Reformen, w: Preussen. Geschichte eines Mythos, hrsg. J.H. Schoeps, Weltbild, Berlin 2010.
 
17.
Łepkowski Tadeusz, Słownik historii Polski, Wiedza Powszechna, Warszawa 1973.
 
18.
Marcinkiewicz Stefan Michał, Mityczna stolica Mazur. Między Ełkiem a Lyck, MHE, Ełk 2015.
 
19.
Moczarski Christel, Der Kreis Lyck. Ein ostpreußischer Wirtschaftsraum, Ferdinand Hirt in Breslau, Breslau 1938.
 
20.
Pletzing Christian, Vom Völkerfrühling zum nationalen Konflikt. Deutscher und polnischer Nationalismus in Ostund Westpreussen 1830–1871, Otto Hereassowitz Verlag, Wiesbaden 2003.
 
21.
Przyjaciel Ludu Łecki (ełcki). Roczniki 1842 i 1844 wraz z „Przydatkiem”, red. G. Jasiński, Ostróda 2010.
 
22.
Schulze Hagen, Państwo i naród w dziejach Europy, tłum. D. Lachowska, WUW, Warszawa 2012.
 
23.
Seidel Heinz, Dziengel Peter, Das Gymnasium zu Lyck (Ernst Moritz Arndt Schule) 1587–1987, Vereinigung Sängerkränzchen der Lycker Prima, 1830 und Sudavia, Hannover 1987.
 
24.
Sukertowa-Biedrawina Emilia, W obronie Michała Pogorzelskiego, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 1957, nr 3.
 
25.
Szymański Adolf, Akademia Mazurska, w: Mazury – słownik stronniczy, ilustrowany, red. W. Mierzwa, Retman Baobab, Dąbrówno–Warszawa 2008.
 
26.
Töppen Max, Geschichte Masurens. Ein Beitrag zur preußischen Landes- und Kulturgeschichte, Verlag von Theodor Bertling, Danzig 1870.
 
27.
Weber Max, Etyka protestancka i duch kapitalizmu, tłum. D. Lachowska, WUW, Warszawa 2011.
 
eISSN:2719-8979
ISSN:0023-3196
Journals System - logo
Scroll to top