Warmia w Rzeczypospolitej
Więcej
Ukryj
Data publikacji online: 02-02-2017
Data publikacji: 02-02-2017
KMW 2016;294(4):677-707
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Warmia rządzona przez biskupów i kapitułę przez 306 lat znajdowała się w granicach Królestwa Polskiego. Biskup warmiński Paweł Legendorf był pierwszym biskupem, który został poddanym wraz ze swymi mieszkańcami króla polskiego a ostatnim polskim biskupem był Ignacy Krasicki. Mocą pokoju toruńskiego z 1466
roku dominium warmińskie wraz z Pomorzem Gdańskim, ziemią chełmińską i powiślańską stało się częścią
Królestwa Polskiego. Stosunek Warmii do Królestwa regulowały dwa traktaty z roku 1479 i 1512 dotyczące wyboru biskupów. Traktaty wprawdzie gwarantowały kapitule prawo wyboru biskupa ale w rzeczywistości wola króla
decydowała kto biskupem zostanie. Biskup warmiński od 1569 roku zasiadał w senacie państwa i to na wysokiej
szóstej pozycji, brał udział w sejmach polskich a od roku 1508 był też prezesem ziem pruskich czyli najważniejszą
osobą w Prusach Królewskich. Warmińskie biskupstwo uważano za jedne z ważniejszych biskupstw polskich.
Biskupi warmińscy sięgali po najwyższe godności w Rzeczypospolitej – zostawali podkanclerzami koronnymi
i kanclerzami wielkimi koronnymi, kardynałami i arcybiskupami gnieźnieńskimi. Do historii jako literaci i uczeni przeszli: Stanisław Hozjusz, Marcin Kromer, Jan Dantyszek a zwłaszcza Ignacy Krasicki. Obecność biskupów
z koronnych rodów magnackich umacniała związki Warmii z resztą ziem polskich. Wraz z osiedleniem się jezuitów w Braniewie i utworzeniem gimnazjum, Alumnatu Papieskiego i seminarium duchownego Warmia zaczęła
oddziaływać na pozostałe ziemie polskie a nawet nadbałtyckie. Natomiast Reszel wyrastał na ważny ośrodek rzemieślniczy oraz szkolny bowiem w tym mieście jezuici powołali do życie drugie na Warmii gimnazjum. O obecności Polski na Warmii świadczą barokowe świątynie w Stoczku Klasztornym, Krośnie, Chwalęcinie, Chruścielu
a przede wszystkim w Świętej Lipce leżącej poza granicami dominium ale z dominium ściśle związanej. Wpływy
polskie szły przez nadania dóbr ziemskich szlacheckim rodom przybyłym na Warmię wraz z biskupami. Spolonizowała się kapituła warmińska. Mieszkańcami Warmii byli Niemcy i Polacy i tak pozostało do 1945 roku.